Macht is (g)een spel

[vc_row padding_top=”0″ padding_bottom=”10″][vc_column][vc_column_text]Met projectwerk oefen je invloed uit en draag je bij aan belangen. Dat vraagt om het maken van heldere, bewuste keuzen. Keuzen waarmee je de handen van mensen op elkaar krijgt.

Veel mensen vertellen hun verhaal, vaak verborgen, om zelfbewust en zelfstandig – autonoom – vanuit een congruent verlangen doelen te dienen, die het menselijk, sociaal relationeel, intellectueel, materieel en ecologisch meer dan waard zijn om gediend te worden. Ze zijn gefocust op de stem van hun hart. In deze verhalen staat macht – het weten dat je vermogen hebt invloed uit te oefenen op de werkelijkheid – in een opbouwende relatie tot de ander en het andere.

“If what you see by the eye, doesn’t please you, then close your eyes and see from the heart,
Because the heart can see beauty and love, more than eyes can ever wonder.”

De liberale stem van er volop mogen zijn en leven voor je dromen, verwordt niet tot een egoïstisch streven naar meer voor jezelf, maar een vrijuit streven naar een gezonde balans tussen dat wat je geeft vanuit jezelf en dat wat je daarin nodig hebt van de ander en het andere. Precies zoals Adam Smith de werking van de onzichtbare hand bedoeld heeft. De financiële waarde dient in dit denken als een hoogwaardig ruil- en stimuleringsmiddel en is nooit doel op zichzelf.

Daarnaast vertellen we als mens vaak onbewust ook weerkerende verhalen van haast niet af te schudden gevoelens van machteloze afhankelijkheid: van het slachtoffer zijn van de omstandigheden; het oordelen over en het kleinmaken van de ander of juist grootmaken van jezelf en; het zitten op de hulpvaardige stoel, om zo de pijn en onmacht voor de ander te dragen. In deze drama-verhalen zijn we gefocust op het veranderen van de ander met onderliggende – vaak ver weg gestopte – gevoelens van angst, boosheid en verdriet over niet gezien, gehoord en aangeraakt te zijn. In deze verhalen valt de balans tussen geven en nemen weg en bevechten mensen hun winst en plek op de ongelijkwaardig gedachte ander. Geld verwordt vanuit dit perspectief regelmatig tot ultiem doel. Het ondersteunt de opbouw van macht en ‘daarmee’ het vermogen om de wereld naar jouw hand te zetten: eindelijk kan IK de van mij afhankelijke onderdanen betalen en het wereldbeeld naar MIJN hand zetten. Het machtsspel winnen. Bepaald niet de kleine jongen, die zich hoeder weet over het geheel, om even een citaat uit het lievelingsbijbelboek van mijn vader aan te halen.

“Dan zal de wolf bij het schaap verkeren en de panter zich neerleggen bij het bokje; het kalf, de jonge leeuw en het mestvee zullen tezamen zijn, en een kleine jongen zal ze hoeden (Jesaja 11:6)”

Ik besef de complexiteit die ik in breng en tegelijkertijd gaat het uitoefenen van invloed en het dienen van belangen over deze complexiteit. Welke belangen dien jij met je projectwerk? Welke onderliggende, grotere systemen steun je met jouw ja tegen de projecten waarin je werkt? Wat is de diepere intentie en wordt deze ook voorgeleefd?

Is de focus:

het maximaliseren van ‘hoeveelheid * prijs * marge’ en dat nemen voor jezelf of
het evenwichtig en toekomstbestendig investeren in menselijke ontwikkeling, duurzame sociale relaties, hoogwaardige en dienende intellectualiteit, duurzame infrastructuur en de natuur die ons allen doet leven?

Macht mag nooit een ‘sociale relatie en natuur uitputtend’ spelletje zijn. Wij zijn, omdat alles is. Zonder schone lucht, gezonde aarde, zonnelicht en schoon water geen leven! Hoe leren we het privaat competitieve spel zodanig te spelen dat we elkaar in de gehele handels- en productieketen blijven zien, horen en aanraken? Wat zijn de politieke opvattingen waarbinnen dit spel van ruilen gespeeld wordt? Hoe staat het publieke domein tegenover dit spel: wat roepen de kunstenaars, de theatermakers, de actiegroepen? En tot slot: welke persoonlijke ethiek neem je mee vanuit je privé, vanuit je bron van herkomst? Privé, publiek, politiek en privaat. Vier domeinen waarin en waaruit mensen, volgens Rene Gude (2017, Het Agoramodel) hun verhalen vertellen. Hoe leren we als mens in, met en vanuit deze domeinen zodanig invloed uit te oefenen dat waarde ontstaat die door alle belanghebbenden als toekomstbestendig wordt ervaren?

In de ondersteuning van het strategisch afbakenen en het creëren van waardevolle projectresultaten vind ik persoonlijk de ruimte van mijn invloed.

Ooit definieerde ik een project als:

‘een

in waarnemingen verankerd

resultaat- en doelgericht

samenwerkingsverband van belanghebbende mensen

die gebruik maken van middelen ter ondersteuning’

Een

… in waarnemingen verankerd

Projecten vinden hun oorsprong in zorgvuldig waarnemen. Wat zie je of wil je zien? Wat zie je niet of wil je niet zien? Door te benoemen en te bespreken wat gezien wil en kan worden, ontstaat diepte in de analyse onder projectopdracht. Het is van belang om in het gesprek met de opdrachtgever open, belangstellende vragen te stellen.

Vragen die zichtbaar maken wat is en wat speelt, zoals:.

‘welke omgevings(f)actoren vragen momenteel uw aandacht en waarom?’
‘wat ziet u als de taak van uw organisatie voor de opbouw van deze omgeving?’
‘waaruit blijkt dat uw organisatie toegerust is om evenwichtig antwoord te geven op dat wat de omgeving van uw organisatie vraagt?’
‘welke vraagstukken verdienen aandacht om deze antwoorden steeds beter of wellicht geheel anders te kunnen geven?’

Door vragenderwijs mee te kijken en jezelf in te leven, leer je de vraag waarvoor je kwam te begrijpen en te doorgronden. Tegelijkertijd deel je eigen ervaringen, die mogelijkerwijs de toekomstbestendigheid van de organisatie van de opdrachtgever als ook je eigen leverende organisatie dienen.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row padding_top=”10″ padding_bottom=”10″][vc_column width=”1/2″][vc_single_image image=”37761″ img_size=”full”][/vc_column][vc_column width=”1/2″][vc_column_text]Het contact dat zo wordt opgebouwd, doet er toe. Geen contract, zonder contact. Contact kan verloren gaan in oude patronen van afhankelijkheid. Je hoort, ziet en raakt dan niet aan wat in de ontmoeting plaats vindt, maar je gedachten en gevoelens dwalen – vaak onbewust – af naar oude herinneringen die de ander in je oproept. Daardoor verlies je de echte verbinding met zowel je zelf als de ander alsook met de plaats waar je bent. Present zijn in de ontmoeting, betekent dat je luistert met je hart. Zonder oordeel en vergelijking hoor en zie je het verhaal van de ander en de betekenis die de ander daarmee wil geven. Je luistert en ziet, hoort en raakt het appél aan dat de ander op je doet. De kern van de Benedictijner leefregel als ook de Theorie van presentie verwoorden op een goede manier de houding die nodig is om zorgvuldig waar te nemen. Niet de snelle, invloedrijke actie, maar het geduld om te luisteren en de stabiliteit van je keuzen, innerlijk gereflecteerd, bepalen de grondslag van je invloed.

In dit wederzijdse spel van aandachtig vragen en antwoord geven, ontstaan haast als vanzelf beelden van (project)resultaten die de potentie hebben (organisatie)doelen te dienen.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row padding_top=”10″ padding_bottom=”10″][vc_column][vc_column_text]

… resultaat- en doelgericht

Het creëren van projectresultaten, is vakwerk. Een belangrijke vraag die na het waarnemen onderzocht kan worden is: Ga je samen verder? Met een helder NEE neem je afscheid. Daarmee geef je elkaar de ruimte om met anderen dan wel op andere plaatsen waardevolle taken op te pakken. Dat is het mooie aan projectwerk: het zijn tijdelijke waarde creërende opdrachten, waarvoor bewust gekozen wordt. Ze doen een appél op je ondernemerschap.

Met een helder, wederzijds JA, kies je er voor om de resultaat gerichte opdracht en de daarmee gepaard gaande doelen samen waar te maken. De wederzijdse motivatiesnaren zijn geraakt: wij willen! Gedachten, gevoelens en beoogde effecten die tijdens het waarnemen werden opgeroepen, enthousiasmeerden het verlangen om de samenwerking richting een waardevol project(deel)resultaat vorm en inhoud te geven. De opdrachtgever en opdrachtnemer tonen zich met hun JA bereid, betrokken, bevoegd en bekwaam om het project te creëren en zo de weg vrij te maken voor het realiseren van de beoogde doelen: de waardevolle effecten die met de ingebruikname van het gerealiseerde projectresultaat bereikt kunnen worden. Het wederzijdse JA is een bewuste keus, waarvoor de contractpartners verantwoordelijkheid nemen.

De volwassenheid, oprechtheid en haalbaarheid van het JA kan goed getoetst worden aan de eerste drie stappen uit het denkschema van Locke & Latham, Stappen in doelbepaling. Ik loop er in de volgende zinnen even vragenderwijs doorheen, zodat je eigen keuzen kunt toetsen. Is de resultaatgerichte opdracht motiverend uitdagend en haalbaar? Past de beoogde strategische aanpak bij de situatie en zijn opdracht gevende en opdracht nemende organisatie echt betrokken en bekwaam om te ontvangen en te geven? Welke feedback kan worden gehoord en is de complexiteit die daarin naar voren wordt gebracht – de risico’s – niet te groot om volop door te gaan? Is de opdracht en de daaruit voortgekomen strategische aanpak ingebed in de zowel de persoonlijke als de organisatorische kernwaarden: versterkt de opdracht de identiteit van partijen? Zijn partijen vanuit deze kernwaarden vervolgens onvoorwaardelijk bereid om volhardend de inspanning te leveren die nodig is om tot het resultaat te komen? Of, is het wellicht wijs om strategisch en veranderkundig gezien met een kleine, flexibele start te beginnen om te verkennen wat mogelijk is? Het aanvankelijke enthousiasme te temperen, zodat de grootse en vaak zo snel verwoorde visie, opgedeeld kan worden in haalbare, behapbare stukken.

Zodra ook na dit proces de seinen op groen staan, start het resultaat- en doelgerichte creatieproces en de samenwerking die daarvoor nodig is. [/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row padding_top=”10″ padding_bottom=”10″][vc_column][vc_single_image image=”37762″ img_size=”large” alignment=”center”][/vc_column][/vc_row][vc_row padding_top=”10″ padding_bottom=”10″][vc_column][vc_column_text]

… samenwerkingsverband van belanghebbende mensen

Om het resultaat- en doelgerichte contract vorm en inhoud te geven, werk je samen met en ook voor anderen. Wie gaan en willen je helpen om te maken wat gevraagd is? Voor wie wordt het projectwerk gemaakt en hoe staan zij er in? Hoe neem je hen mee in het verhaal? Welke macht en invloed oefenen mensen uit vanuit hun positie en kennis en welke relaties en connecties zet je in om het creatieproces succesvol te maken?

Het maken van invloed- en belanghebbenden analyses is belangrijk om tot een volwaardig samenwerkingsverband te komen. Het projectwerk raakt nu eenmaal belangen.

Door het krachtenveld in kaart te brengen en per belanghebbende – noteer naam, mailadres, telefoonnummer; je hebt ze nodig – na te gaan:

welke belangen ze hebben;
welke invloed ze uit kunnen oefenen?
welke houding ze innemen ten opzichte van het project?
welke relaties en connecties ze hebben en;
welke bijdrage je van hen nodig hebt.

Kan je betrekkings- en communicatiestrategieën bedenken, die gericht zijn op het van harte meekrijgen van de belanghebbenden. In dit communicatieve spel houd je altijd zicht op de doelen die het project beoogt en zorg je ervoor dat de bijdragen geleverd worden, zodat het projectresultaat er komt. Dat is je taak.

Bij het uitvoeren van die taak kom je anderen tegen. Soms staan ze in de weerstand, omdat ze zien dat het project waaraan je werkt de kern van hun belangen raakt of soms zelfs schaadt. Wat is toekomstbestendig? Wie creëert balans dan wel disbalans in meervoudige waarde? Het aan durven gaan van dit gesprek, zorgt ervoor dat jouw project begrepen wordt. In dat gesprek gebruik je taal om de urgentie of de aanleiding prikkelend te communiceren; de beoogde doelen vanuit visie te ondersteunen; de onrust over het kunnen weg te nemen; vertrouwen te geven dat er voldoende middelen zijn om het project te realiseren en; het plan van aanpak uit te leggen. Daarmee neem je belemmerende overtuigingen en gevoelens die daarbij opkomen weg en omarmen belanghebbenden de verandering die het project met zich meebrengt.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row padding_top=”10″ padding_bottom=”10″][vc_column width=”1/2″][vc_column_text]Als de tegenstellingen blijven bestaan, dan weet je dat hogere systeemlagen nodig zijn om de beslissing aangaande de realisatie van het project te bestendigen. De nieuwe nog niet geziene systeemkrachten en -machten die opdoemden, leiden je terug naar de onderhandeltafel. En soms betekent dit dat het gegeven JA door het krachtenspel dat je tegenkomt alsnog een NEE wordt, ook vanuit jezelf. In het gevoerde machtsspel kan immers de meervoudige waarde balans verloren gaan. Dan stap je principieel uit. De meervoudige waarde kan door nieuwe inzichten ook versterkt worden. Die nieuw gevonden wegen juich je toe en je neemt waar mogelijk plaats in de trein. Op hoger systeemniveau is besloten de middelen anders te verdelen.[/vc_column_text][/vc_column][vc_column width=”1/2″][vc_single_image image=”37764″ img_size=”full” full_width=”yes”][/vc_column][/vc_row][vc_row padding_top=”10″ padding_bottom=”10″][vc_column][vc_column_text]

die gebruikmaken van ondersteunende middelen

Het machtsspel rondom de middelen – geld, grondstoffen, energie, mensen, relaties, kennis, gereedschappen – is vaak groot. Als je ‘de middelen’ hebt, kun je macht uitoefenen. Daarmee is de hang naar geld ook wel verklaarbaar. Wie wil geen vermogen hebben invloed uit te oefenen? De houding van waaruit je belangen dient, doet ertoe. Ik ben daarin horizontaal gaan denken. Om een bedrijf of project te runnen, heb je geld, natuurlijke grondstoffen, mensen, relaties, kennis en fysieke hulmiddelen, zoals infrastructuren nodig. Je wordt gevoed! Met deze voeding creëer je output, die je tegen geld of andere diensten ruilt met belanghebbenden die van deze output genieten. Horizontaal denken betekent vervolgens dat je één stap verder denkt en jezelf kritische vragen stelt over de ‘outcome van de output’: wat zijn de integrale keteneffecten van de gerealiseerde output? In het huidige liberale systeem betekent dit bijvoorbeeld het volgende: ‘Ik laat mijn bedrijf zo goedkoop mogelijk voeden met grondstoffen. Gebruik dankbaar de wegen- en kennisinfrastructuur als ook grond voor productie en logistiek. Zet mensen in voor de productie van mooie hebbedingen, die ik tegen een mooie winstmarge aan hen en anderen verkoop. Het geldeffect dat voortkomt uit prijs * aantal * marge room ik af naar aandeelhouders, die mij, mede vanuit het toezicht, rijkelijk belonen voor mijn winst gedreven bestuurlijke vaardigheid. Een kleiner deel geef ik terug aan de bronnen die mij voeden: geschoolde arbeidskrachten; toegankelijke wegen, havens en ICT; schoon water; schone lucht; vruchtbare grond, grondstofrijkdom’.

Horizontaal denkend gaat op deze manier de balans in de integrale keteneffecten verloren. Grondstoffen raken uitgeput; mensen aan de voorkant van de keten worden onderbetaald; mensen die zich eigenaar noemen focussen zich achterover leunend in hun stoel op geldmaximalisatie, verdiend door ‘massa- en margeverkoop van hebbedingen’, waarvoor de consument zich graag liet verleiden, met welvaartsziekten als gevolg. Welke invloeden worden door wie uitgeoefend? Welke belangen worden wel/niet gediend?

Zijn er projecten denkbaar die dit kapitaal georiënteerd systeem, waarin de opgebouwde belangen heel erg groot zijn, transformeren naar een gebalanceerde meervoudig waardensysteem? Een systeem waarin de middelen zodanig worden verdeeld dat het toekomstbestendige waarde oplevert voor alle belanghebbenden: het menselijk welzijn, de sociale cohesie, verbindende wijsheid, duurzame infrastructuren, gezonde natuur en rechtvaardige verdeling van geld. Een systeem waarin het geven en nemen met elkaar in balans is. Een systeem waarin inclusief gedacht wordt. Een systeem die alles wat ons het leven geeft eert. Hoe gaan we dat samen leren?

spelenderwijs Ieren

Mijn eerste reactie op deze vraag is: ‘spelenderwijs!’ Ik denk weer aan die berghelling waar de wolf en het lam het goed met elkaar kunnen vinden. Een helling waar de machtige en de machteloze eindelijk beseffen dat ze zonder elkaar niet bestaan. Het begint met het laten kloppen op je hart en de wil om echt te luisteren naar de waardevolle antwoorden die daaruit voort kunnen komen. Het leren doorzien van het systeem wat we samen hebben opgebouwd en, zoals Neo liet zien in de film The Matrix I: het leren los te komen van dit systeem, waarin de belangen groot zijn en stevig verdedigd worden door Mr. Smith. Laat jij je kloppen op je autonome hart? Oude, opgebouwde systeemkrachten zijn immens, omdat de belangen immens zijn. Nieuwe systemen dienen zich al aan, zoals je hierna kunt lezen. Wie volg je in de keuze voor je projecten. Hoe bouw je mee aan toekomstbestendige waarde, teneinde je invloed aan te wenden en meervoudige belangen te dienen? Hoe trouw ben je daarin aan jezelf?

Volkert Engelsman kwam bij een boer en zag dat z’n grond rijk en gezond was: ‘hoe doe je dat?, was zijn vraag. Uiteindelijk is daar de grootste biologische groente- en fruithandel van Europa uit voortgekomen: Eosta. Op ieder fruit- en groentekistje staat de naam van de boer met een QR code, waarna je kunt zien waar het product vandaan komt en hoeveel beter de grond en de biodiversiteit is geworden ten opzicht van het jaar ervoor. Verdient hij geld? Zeker en de boer ook! Wordt de aarde er beter van? Zeker en het voedsel ook! Het is een keus en zodra die is gemaakt, is de energie geboren.

Ray Anderson luisterde in 1996 naar de vraag van zijn klant: ‘wat doe jij als tapijttegelproducent voor het milieu?’ Hij schrok en bedacht het concept van ‘de onmogelijke doelen’, waardoor nu CO2 vrij geproduceerd wordt en nu door de gehele keten verhoudingsgewijs 95% minder water wordt gebruikt dan in 1996. Een bedrijf waarin ik wel wil participeren als aandeelhouder: ‘welke verhalen wil ik voeden en stimuleren met mijn gespaard geld?’

Zo zijn er steeds meer voorbeelden van (coöperatieve) initiatieven, die een potentiële toekomst weerspiegelen. Voorbeelden die – al zoekende – gericht zijn op het creëren van balans in alle waardensoorten. Voorbeelden die inspirerend aangeven hoe het spel van invloed en belang ook gespeeld kan worden.

De wereld is in beweging. Vanuit De Projectacademie met trainingen en vanuit Ok Platform met strategische adviestrajecten gebaseerd op meervoudige waarde ontwikkeling, focussen we ons op de ontwikkeling en de ondersteuning van projecten die mens en aarde opbouwen. Samen zoeken we met strategische managementteams en projectteams intensief naar antwoorden op vragen, die leiden tot betere projecten voor een betere wereld. Daar kom ik iedere ochtend mijn bed voor uit.

Nawoord

Dit artikel stond voor mij als achtergrond centraal bij de lezing die ik gaf tijdens de IPMA vakdag over de IPMA competentie Belang en invloed. Het lijkt ‘zware kost’, maar juist de echte dialoog over de onderliggende complexiteit van vraagstukken die spelen, bevrijdt ook en creëert vensters naar andersoortige systemen. Macht is (g)een spel. Serieus invloed uitoefenen, vraagt serieus denkwerk over dat wat gezien kan worden en vervolgens aangeraakt met waardevolle projecten![/vc_column_text][vc_column_text]

Een bijdrage van

De Project Academie: boeiende praktijk trainingen voor het professionaliseren van Project- en Portfoliomanagement binnen uw organisatie. [/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row padding_top=”0″][vc_column][kleo_social_share][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column width=”1/2″][vc_single_image image=”28980″ img_size=”large” onclick=”custom_link” img_link_target=”_blank” link=”https://www.hdmwp-demo.nl/deel-jouw-kennis-met-het-ipma-nl-netwerk/”][/vc_column][vc_column width=”1/2″][vc_single_image image=”21123″ img_size=”large” onclick=”custom_link” img_link_target=”_blank” link=”https://www.hdmwp-demo.nl/lid-worden/”][/vc_column][/vc_row][vc_row padding_top=”0″][vc_column][vc_posts_grid loop=”size:12|order_by:date|post_type:post|categories:793″][/vc_column][/vc_row]